Ертөнцийг олон янзаар харж болно гэдгийг уран бүтээлчид бидэнд ойлгуулж өгсөн. Энэ мэдээлэл урлагийг хөтөлдөг шиг зураг бүрээс ямар нэг асуудлыг хайхдаа гол биш, зураачийн уран сэтгэмж хүмүүст хүрэх чухал юм.  

Б.Баярцэнгэл бол хэтэрхий дэврүүн, зоригтой, өөрийнхөөрөө учраас бүтээлүүд нь хоорондоо тэс өөр, тухайн мөчийн энерцийг илүү хадгалсан байдаг. Өөрийгөө хайсаар буй эрэл нь олон зүйлийг турших оролдлоготой нэгдэн замбараагүй мэт харагдах авч, яг тэр л мөч түүний бүтээлийг улам амилаг, эрчтэй болгож байдаг. Тэр хэзээ ч аливааг мэдэхийн тулд санааширч, учраа олж ядан суухгүй, шууд л гүн рүү нь үсрэн орох хүн. 

Бид өөрсдөө туулж үзэхээс нааш нууцыг үл тайлах зүйлс ертөнцөд цөөнгүй. Зөвхөн ажиглах, унших хангалтгүй юм. Яг л сэлж сурахын тулд усруу үсэрч үзэх хэрэгтэй шиг. зураачийн туршлага ч бас үүнтэй агаар нэг. 

"Хайр” (150х100 см) бүтээлд бусдыг хайрлахаас айлгүй, хайрын гүнд умбаж, хайрыг мэдэрснээ Давид[1] , Венера[2], хоёрын дүрээр илэрхийлсэн нь зураачийн хувьд хайр гэдэг юугаар ч гоёж гоодоогүй хүний төрөлх бодьгал мэт. 

Хайр байгаа үед үг хэрэггүй, ер нь юу ч хэрэггүй. Гэтэл хайр үгүй болоход бид маргалддаг, түүнийг үгээр нөхөх гэж хичээдэг. Нүцгэн биеийг дүрслэхдээ зөвхөн гоо сайхныг бахадсандаа бус, харин хүн бүхэн мөн чанараараа буюу хайрлаж байхдаа хамгийн төгс хэлбэрээр оршдог гэдгийг сануулах шиг.    

Энэ агуулга Б.Баярцэнгэлийн бүтээлүүдээс үнэртээд байдаг. "Гоо сайхан” (115x130 см), өөрийн зургийг авч буй Энри Мурын "Хэвтээ галбир”[3], цаана нь Ардын жүжигчин Л.Цогзолмаа гуайн хөрөг, нийлээд тун сонин метафор. Зураач дотоод, гадаад, хамаг л гоо үзэсгэлэнг илэрхийлсэн мэт харагдавч метафор ашиглах болсон цаад шалтгаан юу байв?

Этик, эстетик хоёр нэг, нэгэнгүйгээрээ оршдоггүй шиг энд тэдгээрийн хамаарлын тухай хөндөх хэрэгтэй болно. (Эстетик бол уран бүтээл төрөх үйл явц, уялдаа холбооны тухай асуудал болохоос гоозүй гэдэг нэр томьёогоор хэрэглэж болохгүй. Этикийн тухайд ёсзүй гэхээс илүүтэй сэтгэлгээний хэв маяг гэх ойлголтыг хадгалдаг учир "этик” гэх нэршлээр хэрэглэх нь зүй, орчуулах шаардлагагүй.) 

Үнэндээ Мурын "хэвтээ галбир” зураачид таалагддаг эсэх энд сонин биш. "Хүн бүхэн мөн чанараараа үзэсгэлэнтэй” гэх санаанд бүтээлийн эстетик оршиж байна. Гэтэл энд харуулах гэж хичээгээд байгаа дүрүүд цөм эмэгтэй. Хэрвээ эмэгтэй хүний гоо үзэсгэлэнгийн тухай дүрсэлж байгаа юм бол "этик нь хаана байна” гэх асуулт урган гарна. Үүнээс үүдэн Монголчууд ямар эмэгтэйг сайхан гэж үздэг тухай ойлголтыг тодруулах хэрэгтэй. Тэр бол "намба”. Намбатай холбоотой олон зүйл өгүүлж, дэлгэрүүлж болох. Гэхдээ та цааш нь бодож үзээрэй.

Зураач гоо үзэсгэлэнг магтан дуулсан авч энэ санааг сөргүүлэн деталь хэсгийг бас оруулж өгсөн. Селфи хийж байхдаа бид жаргалтай байдаг. Гоё байгаагаа мэдрэх мэдрэмж, өөртөө таалагдах төрх.., үүнийг бусадтай хуваалцах нь хэр үнэ цэнэтэй юм бол? Өөрөөр "гайхуулах” гэж ч нэрлэж болох. Таныг гайхалтай, өөрийнхөөрөө төгс хувилбар гэдгийг сануулах ямар нэг зүйл шаардлагатай гэж үү? Хүн ямар нэг аргаар төгс төгөлдөр гэдгээ санах гэж, бусдад нотлох гэж оролддог. Гэтэл тэр гоо үзэсгэлэн өдөр бүр, цаг, минут, хором бүрт таньтай хамт оршиж байдаггүй гэж үү?

Зураач нүүр номын тухай (Facebook) зурж байгаа нь тохиолдлын хэрэг биш байх. Энэ эринд техник, технологи бидний хэрэглээтэй салшгүй холбоотой ч, хэмжээнээсээ хэтрээд буйг "Чөлөөл” (110x160 см) бүтээлд өгүүлсэн. Компьютер эвдрэхэд цахим ертөнцөд уягдсан сэтгэл гараар зураад ч хамаагүй, холдохыг үл хүснэ. Эл байдлыг Далай багш шоолон инээж байна. 

Сөрөг зүйлийг эерэг болгох нууц эхлээд сөрөг чигээр нь хүлээн авах юм. Бид фейсбүүк, твитер, юүтүб, инстеграм зэрэг есөн бусын юманд донтсон гэдгээ хүлээн зөвшөөрөхөөс энэ хэрэглээг зохистой хэмжээнд байлгах тухай яриа эхлэх болов уу. 

II.