“Оргил рашаан” сувилал Г.Батхүү гишүүний өмч болох уу
Улстөр
хийгээд нөлөө бүхий эрхмүүдийн анхаарлын төвд байгаа хэд хэдэн төрийн
эзэмшлийн өмчийг хувьд шилжүүлэх талаар өнгөрсөн оноос эхэлж нэлээд
эрчимтэй ярих болсон.Учир нь шинэчлэлийн Засгийн газраас эдийн засгийн хүнд хэцүү үеийг даван гарахын тулд ашиггүй ажиллаж байгаа төрийн өмчит газруудыг олон нийтэд дуудлага худалдаагаар зарах шийдвэр аль хэдийнэ гарчихаад байгаа.
Өөрөөр хэлбэл, төр засаг энэхүү шийдвэрийг гаргахдаа "Төрийн эзэмшлийн хувийг бууруулах”, "Төрийн эзэмшлийн хувийг бүрэн хувьчлах” гэсэн хоёр хэлбэрийг тусгасан байна. Эл жагсаалтад орсон төрийн эзэмшлийн газрууд нь ашиг олох бүрэн боломжтой, томоохон барилга байгууламжтай өөрийн гэсэн өндөр өртөгтэй гэх мэт аргагүй л мөнгөтэй эрхмүүдийн хорхойг хөдөлгөсөн өмчүүд байгаа нь олны анхаарлыг татаад байгаа юм.
Хамгийн гол нь учир мэдэх хүмүүсийн ярьж буйгаар нэр бүхий төрийн эзэмшлийн өмчүүд нь нууцлагдмал байж байгаад саяхнаас жагсаалт нь ил гарч, ихэнхийг нь зарим нэг эрх мэдэл бүхий хүмүүс хувьчилж авахаар аль хэдийнэ бэлтгэл ажилдаа орсон төдийгүй хор нь найрагдаад эхэлсэн гэнэ.
Тухайлбал, бидний сайн мэдэх Зайсанд байрлах "Оргил рашаан” сувилал нууцлагдмал байсан жагсаалтад аль хэдийнэ багтсан байна.
Үүнийг УИХ-ын гишүүн Г.Батхүү авах тухай яриа ч саарал ордноор газар аваад байгаа юм. Зарим эх сурвалжууд "УИХ-ын гишүүн Г.Батхүүг энэхүү рашаан сувиллыг авахаар эртнээс хөөцөлдөж байсан тухай мэдээлж байсан.
Хэрвээ үнэхээр Г.Батхүү гишүүн эл рашаан сувиллыг авбал Хан-Уул дүүрэг түүний вант улс болох нь тодорхой. Учир нь тус дүүрэгт УИХ-ын гишүүн Г.Батхүүгийн гэх тодотголтой олон үйлдвэр аж, ахуйн нэгж байдгийг бараг хүн бүр мэднэ.” гэж байсан. Тэрбээр одоо ч Оргил рашаан сувиллыг авахаар эрчимтэй хөөцөлдөж байгаа аж. Үүнийг өөр хэд хэдэн эх сурвалж ч батлан өгүүлж байсан юм. Хэрвээ үнэхээр ашигтай ажиллаж байгаа зарим нэгэн аж ахуйн нэгж болон үйлдвэрлэлийг 1990-ээд оных шиг хувьчлах аваас хэл ам гарах нь дамжиггүй.
Зарим нэг баримтаас цухас дурьдахад "Улсын их дэлгүүр”, "Баянгол ресторан”, "Талх чихэр”, "Говь” ХХК, "Улаанбаатар зочид буудал”, "Зоос гоёл”, "Улаанбаатар хивс”, "Мах импекс”, "Дархан цементийн үйлдвэр”, "Сүү” ХК гээд нэлээд олон нэрс хөвөрнө.
Уг нь 1990-1996 онд хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичгээр 18.5 тэрбум төгрөгийг бэлнээр, харин 1.7 тэрбум төгрөгийг 21 тэрбум төгрөгийн ханштайгаар төр өмчилсөн гэдэг юм билээ. Өөрөөр хэлбэл төрийн мэдэлд 44 хувь нь байсан гэсэн үг.
Харин энэхүү хувьчлалын дараагаар 2000 оны үед "Дархан гурил тэжээлийн үйлдвэр”, "Мах импекс”, "Спирт бал бурам”, "Талх чихэр”, "Сэлэнгэ гурил тэжээлийн үйлдвэр”-ийн бүгдийг нь нийлүүлээд 4.6 тэрбумаар зарж байхад олон хүн улсынхаа сор болсон таван үйлдвэрийг ийм хямдхан үнээр өгөх гэж дээ хэмээн их л шүүрс алдаж байсан тухай одоо ч ярьдаг.
Товчхондоо төр авлига аваад төрийн өмчөөр тогложээ гэдэг нь дээрх хувьчлалын мөнгөн дүнгүүдээс тодорхой харагдаж байгаа юм. Мэдээж энэхүү хувьчлалын буянаар олон хүн эрх мэдэл, мөнгөний үнэрийг мэдэрч өнөө цагийн шинэ баячууд төрөн гарч ирсэн гэж хэлэхэд нэг хилсдэхгүй байх. Харин одоо хувьчлагдах гэж буй төрийн өмч хэр шударга хувьчлагдах бол гэдэг нь эргэлзээтэй асуудал юм. Эрх мэдэл бүхий хүмүүсийн хэлдэг ганц үг нь "Хувьчлал шударга явагдсан” гэх гуравхан үгийг хэлж олон хүний амыг хааж байсан цаг саяхан. Тэгвэл энэ удаа иргэдэд хамгийн их эрэлт хэрэгцээтэй байгаа "Оргил рашаан” сувилал хувьчлагдах нэрсийн тоонд аль хэдийнэ орчихоод байгаа юм.
Эрх мэдэлтнүүд тус сувиллыг ашиггүй ажилладаг учраас хувьчлах болсон гэж ярьдаг байна. Уг нь "Оргил” рашаан сувилал нь өдөр тутам өвчтөнүүдээ хүлээж авдаг төдийгүй нэг ээлжиндээ 300 орчим хүнийг эмчилж гаргадаг, хотын төвд 4 га газартай том барилга байгууламжтай атал яагаад ашиггүй ажилладаг гэх нэр зүүх болсон нь хачирхалтай. Бидний олж мэдсэнээр эрх мэдэлтнүүд рашаан сувиллын ашгийг байнга дардаг гэх мэдээлэл ч чих дэлсч байсан.
Өөрөөр хэлбэл Богдхан уулын ар хормойд, хаяа дэрлэн оршиж буй "Оргил рашаан” сувилал нь Гидрокарбонат-кальци-натрийн найрлагатай, сул эрдэсжилттэй, сул хүчиллэг, нүүрс хүчлийн хий, төмөртэй хүйтэн рашаантай гэдгээрээ олон хүний анхаарлыг татаад зогсохгүй олон төрлөөр хэрэглэдэг гэдгийг хүн бүхэн мэднэ.
Тухайлбал "Оргил рашаан” сувилалтай яг адилхан үйлчилгээ үзүүлдэг байсан Сэргээн засах клиник эмнэлгийг 2006 онд Удирдлагын багийн гэрээний үр дүнг харгалзан хувьчилж байсан. Гэтэл эрх мэдэл бүхий хүмүүс энэхүү хувьчлалыг явуулахдаа хууль бусаар явуулж улсад онц их хэмжээний хохирол учруулсан нь өдгөө хуулийн байгууллагаар тогтоогдож зарим нэр бүхий хүмүүс ял авч аавынд морилоод байгаа билээ. Тэгэхээр "Оргил рашаан” сувиллын хувьчлал ч буруу замаар будаа тээхийг үгүйсгэхгүй юм.
Юутай ч ачаалал ихтэй байдаг "Оргил рашаан” сувилал Монголын тэрбумтнуудын хорхойг хөдөлгөж хувьчлагдах нэрсийн тоонд орчихлоо. Ашиггүй гэх нэрийн доор "Оргил рашаан” сувиллыг хэн гэгч ямар үнэ ханшаар авах бол гэдэг нь олны анхаарлын төвд байна.
Бид дараагийн дугаартаа тус сувиллын хувьчлалын талаар сурвалжлан хүргэх болно.
Үргэлжлэл бий…
Р.Саруул
Эх сурвалж:
