Хөгжлийн банкны өрийг хэнээр төлүүлэх вэ гэдэгт олон нийтийн дунд хүлээлт үүсээд байна. Татвар төлөгчдийн мөнгөөр төлүүлнэ гэвэл олон нийт дургүйцнэ. Хөгжлийн банк нийт 3.1 их наяд төгрөгийн зээл олгосон. Үүнээс 2.8 их наяд төгрөгийн зээлийн эргэн төлөлт зогссон гэж хэлж болно. Асуудалтай зээлийн гуравны нэг буюу их наяд орчим төгрөгийн зээл нь төрийн өмчийн компаниудынх. Өөрөөр хэлбэл, Хөгжлийн банкны хамгийн том чанаргүй зээлдэгч төр өөрөө. Тэд  өрнөөсөө хагасласан гэж байгаа боловч яг үнэндээ 200 орчим тэрбум төгрөгийн эргэн төлөлт хийжээ. Төр өөрөө зээлдэгч юм бол өрөө төлөхгүй байсан ч цаана нь хэн хохирох вэ гэдэг асуудал үүсэхийн  зэрэгцээ хэн хариуцлага хүлээх вэ гэдэг нь анхаарал татаж байна. ОУВС-гийн зүгээс  Хөгжлийн банкны зээлийн эргэн төлөлт баланс дээр асуудал үүссэн нь 2023 оны төсвийн тогтвортой байдалд ноцтой байдал үүснэ гэдгийг анхааруулаад байгаа.  Ингэхдээ төсвөөс, татвар төлөгчдийн мөнгөөр Хөгжлийн банкны асуудлыг шийдвэрлэх нь үр дүнгүй, ужгирсан асуудал шийдэгдэхгүй. Харин үндэслэлтэй төлөвлөгөө гаргаж, ямар арга хэмжээ авахыг тогтоох нь зүйтэй гэж зөвлөөд байгаа. Тэгэхээр төр өрөө хэрхэн барагдуулах вэ.

 

 

Ямартаа ч Хөгжлийн банкнаас зээл авсан  Төрийн өмчит компаниудын өрийг хэрхэн төлөх арга замыг тодорхой болгосон тогтоол Засгийн газар гаргасан мэдээлэл байна. Харамсалтай нь уг тогтоол одоогоор олон нийтэд ил болоогүй байна.  Хөгжлийн банкны захирал Н.Мандуулын хамгийн сүүлд өгсөн мэдээллээр 2022 оны эцэст эргэн төлөлтийг 800 тэрбум төгрөгт хүргэнэ гэж мэдэгдсэн. Ингэхдээ нийт эргэн төлөлтийн мөн л гуравны нэг орчмыг төрийн өмчийн компаниудаас бүрдүүлэхээр зорьж буй. Гол нь төрийн өмчийн компаниудын зээлийн эргэн төлөлтийг хэрхэн барагдуулах талаар Засгийн газраас тодорхой шийдвэр гаргуулахаар ажиллаж байгаа тухай дурьдсан.  Хэрвээ Засгийн газраас ТӨХК-иудын өр төлбөрийг барагдуулах талаар нааштай шийдэл, шийдвэр гарвал хагас жилийн тайлангаас өмнө эргэн төлөлтийг 400 орчим тэрбум төгрөгт хүргэх зорилттой байгаагаа илэрхийлсэн. Харин шүүх цагдаад дуудагдаж элдвээр хэлүүлж буй хувийн хэвшлийнхэн зээлийн эргэн төлөлтөө сайн барагдуулж буй тухай мэдээлсэн байдаг. Тухайлбал, “Мак цемент” ХХК – 27.1 тэрбум, “Монполимент” ХХК – 24.1 тэрбум, “Вертекс Майнинг” партнер ХХК 21 тэрбум төгрөгийн төлөлтийг хийжээ.  Эсрэгээрээ, ТӨХК-иудын эргэн төлөлтөд ахиц гарахгүй бол Засгийн газрын баталгаатай гаргасан 2023 онд төлөх Самурай бондын эргэн төлөлтөд бодит эрсдэл учирна. Тиймээс дээрх төрийн өмчийн компаниудын авсан зээлийн эргэн төлөлтийг хэрхэн барагдуулах Засгийн газраас гаргах шийдвэр нь Хөгжлийн банкны ирээдүйг тодорхойлоход чухал нөлөөтэй гэдгийг эдийн засагчид хэлж буй.

 

 

УИХ дахь Хөгжлийн банкийг хянан шалгах түр хороо төрийн байгууллагуудын Хөгжлийн банкнаас авсан зээлийг хэрхэн барагдуулах шийдвэрийн талаар Засгийн газрын мэдээллийг энэ сарын 7-нд хийсэн. Түр хорооноос төрийн өмчит компаниудын өрийг дараах байдлаар төлүүлэхээр болсон гэсэн юм.

 

 

Төрийн орон сууцны корпораци ТӨҮГ-тай холбоотой 201.7 тэрбум төгрөг бий. Үүнд “ Буянт Ухаа-1”, “Буянт Ухаа-2”, “Хөдөлгөөнт цогцолбор” гэсэн гурван төсөл бий. Засгийн газар “Буянт Ухаа-1”, “Буянт Ухаа-2”-ын зээлийн үлдэгдлийг ТОСК ТӨҮГ-т үнэт цаас гарган Хөгжлийн банкинд эзэмшүүлэх замаар өр авлагаа барагдуулна. “Хөдөлгөөнт цогцолбор” төслийн хөрөнгийг зарж Хөгжлийн банкны өрийг барагдуулахаар төлөвлөсөн. Энэ асуудал шийдэгдсэнээр нийт 135.1 тэрбум төгрөгийн эрсдэлийн сан шийдэгдэнэ. Өөрөөр хэлбэл, Хөгжлийн банкны хөрөнгийн хүрэлцээ 3.4 хувиар сайжирч, төлбөрийн чадвар 201.7 тэрбум төгрөгөөр сайжирна.

 

 

“Эрдэнэс Монгол” ХХК дээр бүртгэлтэй 155.5 тэрбум төгрөгийн төслийн зээл бий. Энэ нь” Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн автозамын төслийн зээл. Бага зэргийн төлөлт хийсэн ч үлдэгдэл нь 155.5 тэрбум хүрсэн. Тус зээлийг “Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн эзэмшлийн” Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн хувьцаанд ногдох ногдол ашгаар Хөгжлийн банкны зээлийг эргэн төлүүлэх шийдвэр гарсан. Зээлийн зөрүү төлбөрийг “Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн охин, нэгдэл компанийн хоорондын өглөг авлагаар тооцон төлж барагдуулна.

 

 

Хөгжлийн банк нь Эрчим хүчний яамны  “Тавантолгой ДЦС”-ын төсөлд зориулан зээл олгосон. Тавантолгой нүүрсний ордыг түшиглэн 450 мВт хүчин чадалтай цахилгаан станцын төсөлд төрөөс олгох санхүүжилтийг давуу эрхийг хувьцаанд хөрвөх нөхцөлөөр зээл олгосон юм. Гэвч одоогоор тус төсөл эхлээгүйтэй холбоотой зээл төлөгдөөгүй. Засгийн газраас зээлийн үлдэгдлийг төслийн гүйцэтгэгч шалгарсан тохиолдолд барилга угсралтын зардалд оруулан төлж барагдуулна.

 

 

“Эгийн голын усан цахилгаан станц” ТӨХК-ийн чанаргүй зээлийн үлдэгдэл 48.7 тэрбум төгрөгийн үлдэгдэлтэй. Тус төсөл хэрэгжээгүйтэй холбоотой эргэн төлөгдөөгүй, чанаргүй ангилалд шилжсэн. Засгийн газраас “Эгийн голын УЦС-ын ТЭЗҮ-д мэргэжлийн дүгнэлт гаргасны дараа зээлийн авлагыг хэрхэн барагдуулах санал боловсруулна.

 

 

Одоогийн байдлаар МИАТ ТӨХК-д олгосон зээл 15.9 тэрбум төгрөгийн үлдэгдэлтэй. Санхүүжилтээр Boeing 767 300 ER онгоц худалдаж авсан. МИАТ ТӨХК хүчин чадлаа нэмээд санхүүгийн хувьд боломжтой болох хүлээлттэй байна. Тиймээс Хөгжлийн банкны охин компани болох “Ди би Эм ассет менежмент” ҮЦК ХХК-ийн хөрөнгө оруулалтын сангаар дамжуулан давуу эрхийн хувьцаа эзэмших байдлаар зээлийг эргэн төлүүлнэ.

 

 

Хөдөө аж ахуйг дэмжих сан буюу /Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан/  47.3 тэрбум төгрөгийн зээлийн үлдэгдэлтэй байна. Одоогийн байдлаар төлөлт хийгдэхгүй байгаа. Үүнийг Засгийн газар дээр ярилцаад ХААДС-ийн буудайн борлуулалтын орлогыг Хөгжлийн банкид төвлөрүүлэх замаар 2022, 2023 онд хуваарь тогтоон төлүүлнэ.

 

 

“Кью Эс Си” ХХК -д шүүхийн шийдвэр гарсан. “Цемент шохой” ТӨХК-д  шүүхийн шийдвэр гараагүй учраас хүү нь тооцогдсоор байгаа. Одоогийн байдлаар нийт дүн нь 520.5 тэрбум төгрөгт хүрээд байна. Монголбанкны актаар 505.3 тэрбум төгрөгийн эрсдэлийн сан байгуул гэсэн шаардлага ирсэн. Эдгээрийг төлүүлэхэд хууль хяналтын байгууллагуудтай хамтран ажиллаж буй.