Өөрсдийгөө бизнесмэн хэмээн цээжээ дэлдэх дуртай шатахуун импортлогчид Монгол Улсын зах зээл дээр өөрсдийн дур зоргоор үнэ тогтоодог жишиг тогтоод удаж байгаагийн цаана асар их мөнгө, томоохон эрх мэдэл байдгийг өдгөө хүн бүхэн гадарлах болсон биз ээ. 

Яг үнэндээ эд нар зовж зүдэрч бизнес хийж мөнгө олдоггүй. Тэр тусмаа ямар ч баялаг бүтээдэггүй зүгээр л шулаачид гэхэд болно.  ОХУ-аас шатахуун түлш авчирч, улстөрчдөд авлигын түвшинд нөлөөлж ард иргэдэд өндөр үнээр шахдаг гэхэд хэтийдсэн хэрэг болохгүй.  МАН-ын угшилтай тэднийг санхүүжүүлэгч "Петорвис”-ийн Ж.Оюунгэрэл, мөн МАН-ын угшилтай "Сод Монгол”-ын Ц.Анандбазар нар гээд эрх баригчдад нөлөөлж тэднийг санхүүжүүлж шатахуун түлшний монополь эрхийг атгадаг нөхөд олон бий. Тэдний нэг нь өдгөөгийн УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөр юм.

Өнөөдрийн байдлаар түүний үүсгэн байгуулсан мөнгөнийх нь уурхай гэж болох "Тэс петролиум” бусад шатахуун түгээх компаниуд үнэ нэмээгүй байхад литр тутмынхаа үнийг нэмчихсэн нь бусдыг үнийн хөөрөгдөлд уриалж байгаад хаа хаанаа шүүмжлэлтэй хандаж буй. УИХ-ын эрхэм гишүүн Б.Баттөмөр өнөөдөр шатахууныхаа үнийг литр тутамд нэмж байгаа нь маргааш бусад шатахуун импортлогчдыг уриалан дуудсан явдал биз ээ. Хэдийгээр литр тутамдаа 20 төгрөгөөр нэмсэн ч энэ бол маш том уриалга мөн. Ерөөсөө манай шатахуун импортлогчид шатахуун түлшний үнийг байнга өндөрт барьж ирсэн. Тэд үгсэн хуйвалдаж, шатахууныхаа үнийг литр тутамд 100 төгрөгөөр нэмдэг, харин шатахуун импортлогчдын халаасанд орсон улстөрчид хэдхэн хоногийн дараа 50 төгрөгөөр үнэ бууруулсан тухай хэвлэл мэдээллээр баахан хөөрдөг. 100 төгрөгөөр нэмчихээд 50 төгрөгөөр хямдруулж иргэдийг хуурдаг ийм л жишигтэй улс. Бидний шатахуун түлшээ авдаг ОХУ-д үнэ хямд, бүр дэлхийи зах зээл дээр барелль нефтийн үнэ шалан дээр унасан байхад манайд эсрэгээрээ нэмэгдэж байдаг тийм хуультай. Үүнийг улстөрд нөлөөлдөг мөнгө төгрөг атгуулдаг нөхөд хийж чаддаг. Гэтэл өнөөдөр бүр шатахуун импортлогч Б.Баттөмөр гэгч УИХ-д ороод ирсэн нь шатахуун түлшний үнийг дур зоргоор өсгөхөд нэгэн алхам дөхсөн байна. Дөхөхөөр барахгүй нэмээд эхэлчихсэн сууж байна.

Яахав, "Тэс петролиум”-ийн хувьд Сонгинохайрхан дүүргийн Баянхошууны IX хорооны нутагт дэвсгэрт гэр хорооллын айлуудын дунд шатахуун түгээх станц барихаас эхлээд хууль бус зүйл хийдэг нь үнэн. Төлөвлөлт нь замбараагүй нийслэл хотод өрсөлдөөн их байгаагийн хэрээр тэд хаа сайгүй шатахуун түгээх станцаа барьдаг нь үнэн. Гэвч УИХ-ын гишүүний хувийн компани шатахууны үнийг нэмж байна гэдэг сайны ёр биш. Цагтаа Татварын газрын дарга, Гаалийн ерөнхий газрын дарга гээд мөнгөлөг айлууд толгойлж явсан Б.Баттөмөр тэгтлээ мөнгө олж чадахгүй болж, УИХ-д суучихаад ядарсандаа шатахууны үнэ нэмж бусдыг уриалж байна уу гэсэн бодол ч төрж сууна.  

Түүнийг УИХ-д сонгож явуулсан дарханчуудын хувьд ч энэ тал дээр анхаарч байхгүй бол танай тойргийн эрхэм түшээ ирэх 2020 он гэхэд шатахуун түлшний үнийг бага багаар буюу 20, 50 төгрөгөөр нэмсээр байгаад сонгуулийн өмнөх өдрүүдэд өөрийн харъяа шатахуун түгээх салбараар хямдаруулсан шатахуун түлш зарж сонгуульдах нь ойлгомжтой болов. Айсуй сонгууль хүртэл лавтай хоёр жилийн хугацаа бий. Энэ хугацаанд хүнд мэдэгдэхгүйгээр 20, 50 төгрөгөөр нэмээд байхад бараг л литр тутамдаа 300-400 төгрөг нэмчихсэн байна. Тиймээс эрхэм түшээ маань гэнэт өөрийнхөө шатахуун түгээх салбараар шатахууны үнийг литр тутамд 200 төгрөгөөр хямдруулаад хэд хоног шууруулахад санал юүлнэ гэж тооцоолсон бололтой. Иргэд өнгөрөгч хоёр жилийн хугацаанд мэдэгдэхгүйгээр 400 төгрөгөөр нэмсэн шатахуун түлшийг гэнэт 200 төгрөгөөр хямдруулчихаар их л үнэ буурсан мэт санагдахаар төлөвлөгөө зурчихсан мэт харагдана.

Ядахад шатахуун импортлогчдыг УИХ-д оруулж ирмээргүй байна. Тэд импорт гэхээсээ илүү иргэдийг шулсан зүйл хийж явдаг. Монголын хэдхэн толгой нөхөд хуйвалдаж, шатахууны үнийг тогтоогоод тэр мөнгөөрөө эрх мэдэлтнийг угжиж, өөрсдөө монополь эрх эдэлж суудаг нь эртний явдал гэдэгтэй хэн маргах юм бэ. Гэтэл одоо бүр тэдний нэг төлөөлөл нь УИХ-д суучихсан байгаа нь бүр ч харамсалтай. Дарханчууд уг нь Б.Баттөмөрийг 2008 онд нэр дэвшихэд нь хөөгөөд явуулсан ч өнгөрөгч 2016 онд сонгочихсон байгаа нь хачирхалтай. Нэг талдаа сонгогчдын санал хэтэрхий нэг тал руугаа савласан нь ийнхүү Б.Баттөмөр мэтийг сонгоход хүргэсэн байх. Түүнээс бус дарханчууд энэ мэт бизнестэйг нь мэддэг л баймаар юм. Хамгийн гол нь төрийн түшээ хүн байж буруу зүгт шатахуун импортлогчдыг уруу татаж байгаа нь хэний ч бухимдлыг хүргэнэ. Өнөөдөр шатахуун түлшний үнийг нэмэх ямар ч шаардлага байхгүй. Дэлхийн зах зээл дээр баррель нефтийн үнэ хэвэндээ буюу доош уруудах маягтай байна. Наашлуулж харвал ОХУ-ын "Роснефть”-ийн үнэ ч тогтвортой буурах хандлагатай байхад ийнхүү дотооддоо зохиомлоор үнэ хөөрөгдөж байгааг юу гэж үзэх вэ.

Х.Баатар

Шуурхай.мн