Бид 1.6 тэрбум доллар "алджээ"
Энэ оны нүүрсний экспорт төлөвлөсөн хэмжээнд арай гэж хүрсэн. Ингэснээр төлбөрийн тэнцлийн алдагдал он гарсаар 1.6 тэрбум ам.долларт хүрээд байна. Энэ нь импортын өсөлтөд нөлөөлж урсгал дансны үйлчилгээний зардлын алдагдлыг нэмэгдүүлээд зогсохгүй валютын нөөцөд дарамт үүсгээд байгаа юм. Мөн тавдугаар сараас хойш нүүрсний тээвэр сэргэсэн ч өнгөрсөн онуудын оргил үеийн хэмжээнд хүрээгүй байгаа зэрэг нь төлбөрийн тэнцлийн алдагдлыг нэмэгдүүлэх нэг нөхцөл болжээ.
Өөрөөр хэлбэл, 1.6 тэрбум ам. долларын дийлэнх нь буюу 880 сая ам.долларыг үйлчилгээний салбарт гадагшаа алдсан байна. Тодруулбал, уул уурхайн нүүрс тэээвэрлэгч хятад компаниудын тээврийн зардалд 448 сая ам. доллар. Монголчуудын гадаад руу аялах, боловсрол эзэмших, эмчлүүлэх зардалд 390 сая ам.доллар зарцуулагджээ. Үүний 226 сая ам. доллар нь боловсролд, 27 сая ам.доллар нь эмчилгээнд харин гадагшаа аялал жуулчлалд 134 сая ам.доллар буюу нийт 330 сая ам.доллар болж байна.
Мөн олон улсын санхүүгийн төлбөр тооцооны үйлчилгээ, интернэтийн сүлжээ техникийн болон зөвлөх үйлчилгээний зардалд 420 сая ам.доллар зарцуулсан байна. Энэ мэт үйлчилгээний салбарын өндөр зардал төлбөрийн тэнцлийн алдагдлын 1.3 тэрбум ам. долларыг эзэлж улмаар гадаад валютын нөөцөд дарамт үзүүлж ханшийг савлуулж байна. Түүнчлэн энэ онд 20 орчим сая тонн нүүрс экспортлохоор төлөвлөсөн ч өнгөрсөн долоон сарын хугацаанд 11 сая тонн нүүрс гаргаад байгаа. Үлдсэн дөрвөн сарын хугацаанд тал нүүрсээ гаргаж амжихгүй бол дээрх алдагдал нэмэгдэхээр байгаа юм. Нөгөөтэйгүүр, бодлогын хүүг дахин чангаруулснаар инфляц одоо байгаа 15.7 хувьд тогтворжино. Улмаар нүүрсний экспорт нэмэгдсэнээр төлбөрийн тэнцлийн алдагдал саараах хүлээлт бий гэж албаны хүн ярьж байна. Энэ оны зургадугаар сарын 30-ны байдлаар 5.3 сая ам.долларын экспорт , 4.9 сая ам.долларын импорт хийсэн ч 1.6 тэрбум ам.долларын алдагдалтай байна. Манай гадаад валютын нөөц өнгөрсөн сарын 31-ний байдлаар 2.8 сая ам.доллар байна.
БОДЛОГЫН ХҮҮ ЧАНГАРСНААР ЗЭЭЛИЙН ЭХ ҮҮСВЭРИЙГ ҮНЭТЭЙ БОЛГОЖ БАЙНА
Төлбөрийн тэнцлийн алдагдал нь төгрөгийн ам.доллартай харьцах ханшийг 12 хувиар сулруулж гадаад валютын нөөцөд дарамт үүсгэж байна гэж Монголбанкнаас өнгөрсөн долоо хоногт мэдэгдсэн. Мөнгөний бодлогын хороо энэ сард хуралдана. Арилжааны банкуудын зээл олголт үндсэндээ зогсож цаашид бодлогын хүү хэд болохоос шалтгаалж зээлийн хүүгээ нэмэгдүүлэх хүлээлт байна. Одоогоор 10 хувьтай байгаа бодлогын хүүг нэмэгдүүлэх төлөвтэй. Гэхдээ бодлогын хүүг энэ удаад чангаруулж инфцляцийг тогтворжуулсан ч үр дүн нь одоо биш 2023 оны сүүлч 2024 эхэнд очиж мэдэгдэнэ гэдгийг эх сурвалж онцолж байна. Өөрөөр хэлбэл, бодлогын хүү чангарлаа ч одоогийн дизель түлшний үнэд нөлөөлж чадахгүй харин ч эрэлттэй байгаа зээлийн эх үүсвэрийг үнэтэй болгоход нөлөөлөх юм. Бодлогын хүү чангарснаар 2020 онд 1.2 хувь руу тонгойж байсан зээлийн хүү 2.8-3.0 орчим хувьд хүрэх эрсдэл байна.
Ц.Мягмарбаяр
Эх сурвалж: "Зууны мэдээ” сонин
